Mối nguy hại từ hạt vi nhựa

Bạn đã bao giờ nghe đến “Hạt vi nhựa” chưa hay đây là lần đầu tiên bạn nghe? Đây có thể là khái niệm khá là mới vậy bạn có thắc mắc này là hạt gì và ảnh hưởng như thế nào mà lại bảo đây là MỐI NGUY HẠI? Hôm nay Nhân Thùy sẽ giúp bạn thông tin để hiểu thêm về Hạt vi nhựa cũng như những mối nguy hại tiềm ẩn của nó ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Hạt vi nhựa

Hạt vi nhựa là gì?

Hạt vi nhựa (microplastic) là những mảnh nhựa nhỏ được tìm thấy trong môi trường. Chúng được định nghĩa là các hạt nhựa có đường kính nhỏ hơn 5mm.

Hạt vi nhựa có thể được sản xuất chủ động ở kích thước nhỏ (microbeads) có trong các sản phẩm kem đánh răng, tẩy tế bào chết hoặc hình thành từ quá trình phá hủy các mảnh nhựa lớn hơn trong môi trường.

Những hạt vi nhựa này được tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới như trong đại dương, sông, đất và nhiều môi trường khác. Sau đó, chúng được tiêu thụ bởi các loài động vật. Hạt vi nhựa không chỉ xuất hiện ở trong những chai nước nhựa, ống hút nhựa, cốc nhựa hay túi nilong. Hạt vi nhựa xuất hiện trong chính những sản phẩm làm đẹp của chị em hàng ngày.
Các sản phẩm tẩy tế bào chết, sữa rửa mặt, sữa tắm,… chứa các hạt nhỏ li ti được quảng cáo dùng để massage da, tăng độ làm sạch đã trở nên vô cùng quen thuộc với chúng ta, đặc biệt với hội chị em. Nhưng chị em có biết rằng đa phần trong số chúng là những mảnh nhựa cực nhỏ (tiếng Anh gọi là “microbeads”) rất có hại cho môi trường?
Chúng được rửa trôi trực tiếp ra môi trường nước như ao, đầm, hồ, biển,.. vì quá nhỏ đến nỗi các nhà máy xử lí nước tân tiến nhất cũng không loại bỏ hết được. Với kích thước dưới 1mm, chúng dễ dàng đi vào chuỗi thức ăn mà điểm đến cuối cùng, chính là con người.

Mối nguy hại tiềm ẩn

Nhựa (plastic) có mặt ở khắp nơi trong cuộc sống, từ quần áo với sợi nhựa tổng hợp (polyester), các loại bao bì, màng bọc thực phẩm dùng một lần đến các đồ gia dụng… Loại vật liệu này không phân hủy sinh học và theo thời gian, chúng phân rã thành những mảnh nhỏ hơn gọi là hạt vi nhựa (hay microplastic), gây ra nhiều nguy hại đến môi trường sống và cả sức khỏe con người.

Đã có nhiều nghiên cứu tập trung vào vấn đề chúng ta ăn phải bao nhiêu nhựa thông qua thực phẩm. Một trong những số mới nhất của tạp chí Khoa học và Công nghệ Môi trường công bố rằng người Mỹ hấp thu khoảng 39.000 – 52.000 hạt vi nhựa mỗi năm từ hải sản, nước, đường, muối và rượu.

Những người thường uống nước đóng chai có khả năng “ăn” trung bình hơn 90.000 hạt vi nhựa mỗi năm so với người chỉ dùng nước máy.

Với nhu cầu sử dụng nhựa ngày càng tăng, môi trường đang phải gánh chịu nhiều nhựa thải hơn bao giờ hết. Ước tính có khoảng 8,8 triệu tấn chất thải nhựa đưa vào đại dương mỗi năm. Hơn thế nữa, 276.000 tấn nhựa hiện đang trôi nổi trên bờ biển, trong khi còn những phần khác đã chìm hoặc dạt vào bờ.

Bạn có biết ước tính trung bình mỗi người ăn phải khoảng 5g nhựa mỗi tuần, tương đương với một chiếc thẻ tín dụng (theo nghiên cứu từ Đại học New Castle, Úc năm 2018)? Lượng nhựa được cơ người hấp thu này thường tồn tại dưới dạng hạt vi nhựa có trong thực phẩm, nước uống hàng ngày. Đây là một số liệu đáng báo động đối với sức khỏe con người và cả môi trường sống xung quanh.

Hạt vi nhựa

Hạt vi nhựa có trong thực phẩm hay không?

Như đã đề cập ở trên, hạt vi nhựa được tìm thấy trong nhiều môi trường khác nhau và thực phẩm cũng không ngoại lệ. Một nghiên cứu đã kiểm tra 15 nhãn hiệu muối biển khác nhau và phát hiện có đến 600 hạt vi nhựa trong mỗi kilogram muối. Vài nghiên cứu khác thì tìm thấy 600 sợi vi nhựa trên mỗi kilogram mật ong và 109 mảnh vi nhựa trong mỗi lít bia.

Tuy nhiên, hải sản là nguồn thực phẩm chứa hạt vi nhựa phổ biến nhất. Bởi vì các mảnh nhựa thường trôi nổi trên biển và bị cá cũng như những sinh vật khác ăn phải. Một số loài cá nhầm lẫn giữa nhựa và thức ăn dẫn đến tích tụ dần các chất độc bên trong gan cá.

Một nghiên cứu gần đây còn cho thấy hạt vi nhựa còn hiện diện trong các sinh vật sống sâu dưới biển, ảnh hưởng đến những loài không phổ biến.

Hơn thế nữa, loài vẹm và hàu có nguy cơ nhiễm hạt vi nhựa cao hơn nhiều loài khác. Đã có nghiên cứu báo cáo rằng những con vẹm và hàu được dùng làm thực phẩm cho người có chứa đến 0,36–0,47 hạt vi nhựa mỗi gram, đồng nghĩa với việc người thường ăn động vật có vỏ có thể ăn phải 11.000 hạt vi nhựa mỗi năm.

Hạt vi nhựa

Phát hiện Hạt vi nhựa trong máu người

Theo nguồn tin tức của VTV24 ngày 25/03/2022. Lần đầu tiên những hạt vi nhựa cực nhỏ đã được tìm thấy trong máu người, làm dấy lên lo ngại về ảnh hưởng sức khỏe lâu dài của nhựa.

Các nhà khoa học Hà Lan đã tìm thấy hạt vi nhựa “có thể định lượng” trong máu của 17 trong số 22 tình nguyện viên tham gia thử nghiệm, tương đương tỷ lệ 77%.

Những hạt tí hon này có thể di chuyển tự do khắp cơ thể và mắc kẹt trong các cơ quan, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Các nhà khoa học đang theo dõi để tìm hiểu toàn bộ phạm vi ảnh hưởng đến sức khỏe con người trong ngắn hạn lẫn dài hạn.

Một số nghiên cứu trước cho thấy vi nhựa gây hại cho tế bào người. Việc các hạt ô nhiễm trong không khí xâm nhập vào cơ thể người cũng liên quan đến hàng triệu ca tử vong mỗi năm. Một lượng lớn rác thải nhựa đang phân tán trong môi trường và vi nhựa xuất hiện phổ biến khắp thế giới, từ những ngọn núi cao nhất đến những vực sâu nhất dưới Thái Bình Dương.

Thức ăn và nước uống có thể chứa hạt vi nhựa, thậm chí không khí mà con người hít thở cũng có thể tồn tại những hạt này.

Máu đi khắp cơ thể chúng ta và việc có vi nhựa trong máu cũng đồng nghĩa với việc vi nhựa có thể ở bất cứ đâu trong cơ thể.

Hạt vi nhựa có ảnh hưởng đến sức khỏe con người không?

Mặc dù có nhiều nghiên cứu cho thấy mức độ hiện diện của hạt vi nhựa trong thực phẩm nhưng vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng về tác hại của chúng đối với sức khỏe.

Phtalate, một hóa chất sử dụng để làm dẻo nhựa, đã được chứng minh là làm tăng sự phát triển của các tế bào ung thư. Tuy nhiên, nghiên cứu này mới được thực hiện trong ống nghiệm nên kết quả không phản ánh chính xác trên cơ thể người.

Có một thử nghiệm đánh giá tác động của hạt vi nhựa ở chuột được thực hiện gần đây cho thấy khi cho chuột ăn, các hạt vi nhựa tích lũy trong gan, thận và ruột làm tăng mức độ các chất oxy hóa trong gan. Chúng cũng khiến các phân tử gây độc cho não tăng lên.

Các vi phân tử bao gồm cả hạt vi nhựa có khả năng đi từ ruột vào máu cũng có khả năng di chuyển đến các cơ quan khác.

Dù thiếu hụt bằng chứng khoa học về nguy cơ gây ung thư, song, những tác động tiêu cực của hạt vi nhựa đến môi trường, vi sinh vật biển và gián tiếp ảnh hưởng tới sức khỏe con người là hồi chuông cảnh tỉnh con người cần loại bỏ hạt vi nhựa khỏi các sản phẩm chăm sóc và mỹ phẩm hàng ngày.